Sprzeciw od wyroku nakazowego

Niektóre sprawy karne są na tyle proste, że sąd ma możliwość wydania w nich wyroku nakazowego. Ma on zawsze charakter skazujący i wydawany jest przez sąd na jednoosobowym posiedzeniu niejawnym. Jeśli oskarżony nie jest zadowolony z takiego rozstrzygnięcia, zawsze może wnieść stosowne odwołanie – trzeba jednak wiedzieć jak i kiedy to zrobić.

Co to jest wyrok nakazowy?

Postępowanie nakazowe jest instytucją prawa procesowego, której stosowanie zastrzeżono do najbardziej oczywistych przypadków, to znaczy takich, w których zebrany materiał dowodowy jest tak jednoznaczny, że nie nasuwa żadnych istotnych zastrzeżeń, co do winy i okoliczności popełnienia zarzuconego czynu. Wymóg ten oznacza w szczególności brak wątpliwości co do tak zasadniczych kwestii, jak realizacja przez oskarżonego wszystkich znamion zarzuconego mu czynu wymienionych w konkretnym przepisie typizującym dane przestępstwo, jak również wyczerpanie pozostałych warunków odpowiedzialności karnej, ujętych w części ogólnej kodeksu karnego. Tylko wówczas można bowiem przyjąć, że „okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości”. W przeciwnym wypadku konieczne staje się rozpoznanie sprawy na zasadach ogólnych.

Możliwość wydania wyroku nakazowego pojawia się więc w sprawach, w których prowadzono dochodzenie. Jeśli w toku postępowania przygotowawczego okaże się, że zebrany materiał dowodowy pozwala na wydanie wyroku bez konieczności przeprowadzania rozprawy, sąd może w konkretnych wypadkach orzec karę ograniczenia wolności lub grzywny wyrokiem nakazowym.

Pamiętajmy, że sąd może wydać wyrok nakazowy, jeżeli na podstawie zebranych dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości – sprawstwo danej osoby musi być więc niezbite. 

W przypadku wyroku nakazowego sąd bazuje na aktach sprawy, które są mu przesyłane przez oskarżyciela publicznego. Ważną informacją jest także to, że wyrokiem nakazowym nie można orzec wobec przestępcy kary surowszej aniżeli kara ograniczenia wolności lub grzywna do 200 stawek dziennych lub do 200 tys. zł. W sprawach o wykroczenia może być to kara nagany, grzywny lub ograniczenia wolności. 

Czym jest sprzeciw od wyroku nakazowego?

Postępowanie karne jest dwuinstancyjne, podobnie jak ma to miejsce przy rozpatrywaniu przez sądy spraw cywilnych. W praktyce oznacza to, że od wydanego wyroku strona ma możliwość wniesienia odwołania – dotyczy to także wyroku nakazowego.

Prawo do wniesienia sprzeciwu od wyroku nakazowego przysługuje zarówno oskarżonemu, jak i oskarżycielowi. Termin na odwołanie jest niestety dosyć krótki – wynosi bowiem tylko 7 dni od dnia doręczenia wyroku. Jeśli spóźnimy się z wniesieniem odwołania choćby o 1 dzień, prezes sądu odmówi jego przyjęcia – podobnie będzie, gdy sprzeciw zostanie wniesiony przez nieuprawnioną osobę. 

Sprzeciw wnosimy zawsze do tego sądu, który wydał zaskarżany wyrok. Pismo nie podlega żadnej opłacie sądowej. 

Jak napisać sprzeciw od wyroku nakazowego?

Sprzeciw od wyroku nakazowego jest pismem procesowym, musi więc spełniać wszystkie wymogi formalne stawiane przez Kodeks postępowania karnego – w przeciwnym wypadku sąd nie uwzględni takiego pisma, choć wcześniej wezwie do uzupełnienia braków formalnych (termin na ich usunięcie wynosi 7 dni od dnia otrzymania stosownego wezwania z sądu).

Sprzeciw powinien zawierać w swej treści:

• oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy;
• oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo, a także – w pierwszym piśmie złożonym w sprawie – numer telefonu, telefaksu i adres poczty elektronicznej lub oświadczenie o ich nieposiadaniu;
• treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem – w tym wypadku będzie to wniesienie sprzeciwu od określonego wyroku (należy podać datę wydania wyroku nakazowego, sygnaturę akt sprawy oraz sąd, który wydał to orzeczenie) oraz zawnioskowanie o rozpoznanie sprawy na zasadach ogólnych (tj. z przeprowadzeniem rozprawy),
• datę i podpis składającego pismo.

Pamiętajmy, że za osobę, która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, ze wskazaniem przyczyny złożenia swego podpisu.

Czy sprzeciw od wyroku nakazowego wymaga uzasadnienia?

Prawo do wniesienia sprzeciwu przysługuje tak naprawdę już wtedy, gdy jako oskarżony nie jesteś zadowolony z wydanego wyroku i uważasz, że jest on krzywdzący. Taka argumentacja będzie wystarczająca – uzasadnienie sprzeciwu nie musi być więc bardzo rozbudowane. 

Jakie są skutki wniesienia sprzeciwu od wyroku nakazowego?

Jak zaznaczył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 2016 r. (sygn. akt II KK 314/16), możliwość wydania wyroku nakazowego uzależniona jest od braku jakichkolwiek wątpliwości, co do sprawstwa i winy oskarżonego, zaś przewidziany w art. 506 § 1 KPK środek jego zaskarżenia (sprzeciw), nie wymaga dla swojej skuteczności żadnych szczególnych wymogów, poza ogólnymi rygorami formalnymi, jakim stosownie do treści art. 119 § 1 KPK. odpowiadać powinno pismo procesowe. Jego wniesienie powoduje, że wyrok nakazowy traci moc ex lege (z mocy samego prawa), a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.

Sąd kierując sprawę na rozpoznanie na zasadach ogólnych nie jest związany tym, co orzeczono w wyroku nakazowym. Innymi słowy, oskarżony nie musi się obawiać, że będzie na gorszej pozycji w chwili ponownego rozpatrywania jego sprawy. Sąd, który zajmie się sprawą od nowa, może zupełnie inaczej ocenić zachowanie sprawcy – oczywiście działa to w obie strony (nowe rozstrzygnięcie może być dla takiej osoby korzystniejsze, jak i gorsze, niż uchylony wyrok nakazowy). Teoretycznie możliwa jest sytuacja, w której sąd wyda wyrok uniewinniający sprawcę.

Czy sprzeciw od wyroku nakazowego może być cofnięty?

Przepisy KPK dopuszczają możliwość wycofania złożonego sprzeciwu od nakazu zapłaty. Aby tego dokonać należy sporządzić stosowne oświadczenie woli i dostarczyć je do sądu zajmującego się daną sprawą. 

Pamiętajmy jednak, że możliwość wycofania sprzeciwu jest ograniczona w czasie – uprawniony może tego dokonać do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Skutkiem wycofania sprzeciwu będzie uprawomocnienie się wydanego wcześniej wyroku nakazowego. 

Podstawa prawna:

• Art. 119, 500, 506, 507 KPK