Sprawy rozwodowe nierzadko wymagają udziału dużej liczby świadków i biegłych sądowych. Wśród nich czasem pojawiają się prywatni detektywi. Powstaje jednak pytanie – czy ich udział jest rzeczywiście niezbędny do tego, aby małżonkowie mogli uzyskać rozwód?
Rozwód z winą lub bez winy
Rozwiązanie małżeństwa może nastąpić z orzeczeniem winy rozwodowej lub bez niej. Ten drugi przypadek zachodzi w zasadzie tylko wtedy, gdy strony zgodnie zawnioskują, że nie chcą ustalania winy za rozkład pożycia małżeńskiego, zaś sąd uwzględni ich stanowisko.
Rozwód bez orzekania o winie jest zdecydowanie szybszy, niż rozwód z orzeczeniem takiej winy. Z reguły nie wymaga bowiem udziału dodatkowych osób, prócz samych małżonków. Wykazywanie winy za rozkład pożycia małżeńskiego wiąże się z koniecznością przeprowadzenia postępowania dowodowego, które może wydłużyć wydanie wyroku nawet o kilka lub kilkanaście następnych miesięcy.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 czerwca 2018 r. (sygn. akt I ACa 1618/17), zgodnie z treścią art. 57 § 1 KRO sąd jest zobligowany do ustalenia, które z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Orzekając w przedmiocie winy, sąd winien ustalić czy występuje sprzeczność zachowania się albo postępowania małżonka z normami prawnymi lub zasadami współżycia, określającymi obowiązki małżonków, a sprzeczności tej towarzyszy umyślność lub niedbalstwo tegoż małżonka. Nadto między takim zachowaniem się lub postępowaniem małżonka, a powstałym rozkładem pożycia małżeńskiego musi istnieć związek przyczynowy. Wskazówką dla określenia obowiązków małżeńskich jest art. 23 KRO, z którego wynika, iż małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie oraz, że są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Jeśli ich niewłaściwe zachowanie stało się przyczyną rozkładu pożycia, ponoszą tego skutki w postaci możliwości przypisania im winy rozkładu.
Rozwód z orzeczeniem winy bardzo często wymaga udziału dodatkowych osób, które potwierdzą twierdzenia powoda lub pozwanego. Strony decydują się skorzystać w tym zakresie z członków swojej rodziny, znajomych, wspólnych małoletnich dzieci lub prywatnych detektywów. Ta ostatnia grupa zawodowa rzeczywiście może skutecznie doprowadzić do wydania orzeczenia stwierdzającego winę rozwodową tylko jednego z małżonków.
Udział detektywa na sprawie rozwodowej
Tak naprawdę udział detektywa podczas rozprawy rozwodowej nie jest nigdy konieczny – decyduje bowiem o tym wyłącznie ta strona, która chce skorzystać z pomocy takiego specjalisty. Możliwa jest więc sytuacja, w której podczas rozwodu uczestniczyć będzie dwój detektywów – po stronie pozwanego i powoda.
W rzeczywistości detektywi dosyć rzadko pojawiają się na salach sądowych, zdecydowanie częściej materiałem dowodowym są efekty ich pracy. Chodzi oczywiście o zdjęcia i nagrania, które mają poświadczyć winę określonej strony – męża lub żony.
Oczywiście możliwość przeprowadzenia dowodu z takich materiałów jest każdorazowo oceniania przez sąd prowadzący daną sprawę. Jeśli strona chce z nich skorzystać musi o to odpowiednio zawnioskować – w pozwie lub odpowiedzi na pozew (ewentualnie w toku rozprawy). Dotyczy to zarówno nagrań i zdjęć, które mają posłużyć za dowody, jak i zeznań powołanych na świadków detektywów. Prawo nie zabrania przy tym korzystania z większej liczby takich specjalistów – wybór w tym zakresie pozostawiany jest zawsze stronie.
Cena za usługi detektywistyczne
Zawód prywatnego detektywa nie należy do najłatwiejszych, jest to szczególnie widoczne na sprawach rozwodowych. Zebranie odpowiedniego materiału, który poświadczy winę męża lub żony wymaga nie lada umiejętności. Przepisy określają dowody z tego zakresu jako owoce zakazanego drzewa – bardzo często do ich zebrania dochodzi bowiem bez wiedzy nagrywanej czy śledzonej osoby, a niekiedy nawet wbrew jej woli. Sądy z reguły jednak uznają takie materiały, zwłaszcza jeśli ewidentnie świadczą o winie za rozkład pożycia małżeńskiego.
Usługi detektywistyczne nie są darmowe, ich cena jest oczywiście uzależniona od stopnia trudności danej sprawy oraz żądań zleceniodawcy. Wstępne rozeznanie oraz zdobycie podstawowego materiału dowodowego (głównie zdjęć) to wydatek rzędu od 2 do 5 tysięcy złotych. Udział detektywa na sprawie rozwodowej może kosztować stronę dodatkowe pieniądze – dlatego bardzo często rezygnuje się z tej opcji (szczególnie, że dla sądu materiał detektywistyczny sam w sobie jest już wystarczający).
Udział detektywa w sądzie
Jak widać udział prywatnego detektywa na sprawie rozwodowej nie jest konieczny, w rzeczywistości tacy specjaliści bardzo rzadko pojawiają się na salach sądowych. Inaczej jest w przypadku materiałów detektywistycznych – te mogą być cennym źródłem informacji i przesądzić o uznaniu jednostronnej winy rozwodowej po stronie męża albo żony. Oczywiście skorzystanie z usług detektywa wiąże się z kosztami, które musi ponieść strona chcąca skorzystać z takiej pomocy.
Podstawa prawna:
- Art. 23, 57 KRO